تحلیل مقایسه ای گروه G7 و (بریکس) : BRICS مروری بر قدرت اقتصادی و نظامی

مقدمه

منظره اقتصادی جهان تحت تأثیر گروههای قدرتمندی مانند G7 و BRICS شکل میگیرد. این سازمانها متشکل از اقتصادهای بزرگ جهانی هستند که نقش اساسی در تدوین سیاستهای اقتصادی بینالمللی و معادلات سیاسی جهان ایفا میکنند. G7 که از هفت دموکراسی ثروتمند جهان تشکیل شده، و BRICS که در ابتدا شامل برزیل، روسیه، هند، چین و سپس آفریقای جنوبی (از سال ۲۰۱۰) بود، بازتابدهنده فلسفههای اقتصادی و اولویتهای استراتژیک متفاوتی هستند. گسترش BRICS در سال ۲۰۲۴ با پیوستن مصر، اتیوپی، ایران و امارات متحده عربی، و همچنین عضویت اندونزی در ژانویه ۲۰۲۵، نشاندهنده تحولی چشمگیر در اتحادهای اقتصادی جهانی است. این مقاله به مقایسه این دو بلوک قدرتمند در ابعادی مانند جمعیت، تولید ناخالص داخلی (GDP)، بدهیهای بینالمللی، ذخایر طلا، منابع طبیعی و تواناییهای نظامی میپردازد تا بینشی از نفوذ جهانی و قابلیتهای استراتژیک آنها ارائه دهد.

1- بازبینی جمعیتی گروه‌های بریکس و جی7

درک و آگاهی از تعداد جمعیت کشورهای عضو بریکس (BRICS) و جی7 (G7)، بستری اساسی برای تحلیل ظرفیت‌های اقتصادی و نظامی گسترده‌تر آن‌ها فراهم می‌آورد. در این بخش، مقایسه‌ای دقیق از جمعیت هر یک از کشورهای عضو این دو گروه ارائه شده است:

جدول ۱: بازبینی جمعیتی

تحلیل مقایسه‌ای: جمعیت کل کشورهای بریکس به طور قابل توجهی از جمعیت کشورهای گروه جی7 بیشتر است، که این امر بیانگر پتانسیل بازار وسیع و پایه گسترده‌تری برای فعالیت‌های اقتصادی است. تراکم جمعیتی بریکس نیز فرصت‌ها و چالش‌های اقتصادی متنوعی را نشان می‌دهد که می‌تواند از تأثیرات شهرنشینی گرفته تا تخصیص منابع را شامل شود.

2-مقایسه تولید ناخالص داخلی (GDP) – بریکس در مقابل جی۷

کشورهای جی۷: قدرت اقتصادی و عوامل محرک

گروه جی۷ متشکل از آمریکا، ژاپن، آلمان، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و کانادا، همچنان به عنوان قطب اصلی اقتصاد جهانی شناخته می‌شود. جدول زیر عملکرد اقتصادی و عوامل کلیدی رشد این کشورها را نشان می‌دهد:

چالش‌های پیش روی جی۷:

• پیری جمعیت در ژاپن و ایتالیا
• مشکلات انتقال به انرژی‌های پاک در آلمان
• بدهی بالای دولتی در آمریکا و بریتانیا

بریکس: رشد سریع و بازارهای نوپا

بریکس با عضویت چین، هند، روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی و اعضای جدید (امارات، ایران، مصر، اتیوپی، اندونزی)، به عنوان نماد اقتصادهای نوظهور، روند رشد چشمگیری دارد:

موتورهای رشد بریکس:

• چین و هند: پیشتاز در نوآوری و بازارهای مصرفی میلیاردی.
• اعضای جدید: امارات و ایران با صادرات انرژی، و اندونزی با تأمین مواد معدنی حیاتی.
• قدرت آفریقا: جمعیت جوان مصر و اتیوپی، محرک بخش‌های صنعتی و کشاورزی.

تولید ناخالص سرانه: شکاف رفاهی یا فرصت رشد؟

تحلیل:

• جی۷: استاندارد زندگی بالا با زیرساخت‌های پیشرفته، اما رشد اقتصادی کُندتر.
• بریکس: شکاف درآمدی قابل توجه، اما سرعت رشد بالا با استفاده از فناوری و جمعیت جوان (به‌ویژه در هند و امارات).

نتیجه‌گیری: تغییر توازن قدرت جهانی

گسترش بریکس نشان‌دهنده گذار جهان به سمت چندقطبی‌شدن است. اگرچه جی۷ هنوز در ثروت سرانه پیشتاز است، اما بریکس با مزایای زیر در حال بازنویسی قواعد اقتصاد جهانی است:
۱. جمعیت جوان و بازارهای مصرفی گسترده
۲. منابع طبیعی غنی و انرژی ارزان
۳. پیشرفت در فناوری و صنایع راهبردی

پیش‌بینی تا ۲۰۳۰:
رشد ۶۰ درصدی اقتصاد بریکس در مقایسه با رشد ۲۵ درصدی جی۷، احتمال تغییر جایگاه این دو بلوک در تجارت و سرمایه‌گذاری جهانی را تقویت می‌کند. برای فعالان اقتصادی، هم‌چشمی با این تحولات ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

3- مقایسه بدهی بین‌المللی: بریکس در برابر جی۷

جی۷: بدهی کلان و چالش‌های اقتصادهای پیشرفته

کشورهای جی۷ با وجود اقتصادهای توسعه‌یافته، با حجم عظیمی از بدهی‌های بین‌المللی مواجهند. جدول زیر وضعیت بدهی و عوامل کلیدی آن را نشان می‌دهد:

ریسک‌های کلیدی برای جی۷:

• بدهی بالا: نسبت بدهی به تولید ناخالص برخی کشورها (مثل ژاپن و ایتالیا) از ۱۵۰% فراتر رفته است.
• فشارهای مالی: هزینه‌های اجتماعی سنگین و پیری جمعیت، توان بازپرداخت را کاهش می‌دهد.
• نوسانات جهانی: افزایش نرخ بهره جهانی می‌تواند بحران بدهی را تشدید کند.

بریکس: بدهی کنترل‌شده و سرمایه‌گذاری در توسعه

کشورهای بریکس با وجود چالش‌های رشد، نسبت بدهی به تولید ناخالص پایین‌تری دارند و تمرکز آن‌ها بر پروژه‌های زیرساختی است:

فرصت‌ها و تهدیدهای بریکس:

• سرمایه‌گذاری در زیرساخت: ۶۰% بدهی بریکس صرف پروژه‌های راهبردی مانند جاده‌ها و انرژی می‌شود.
• ریسک رشد اقتصادی: کاهش نرخ رشد می‌تواند بازپرداخت بدهی کشورهایی مانند مصر و برزیل را دشوار کند.
• تنوع اقتصادی: امارات و اندونزی با کاهش وابستگی به منابع طبیعی، بدهی را مدیریت می‌کنند.

تاثیر بدهی بر ثبات و آینده اقتصادی

جی۷:

• بدهی بالا، انعطاف مالی دولت‌ها را در بحران‌ها (مانند رکود یا همه‌گیری) محدود می‌کند.
• کشورهایی مانند ژاپن و ایتالیا نیازمند اصلاح سیستم‌های بازنشستگی و کاهش هزینه‌های اجتماعی هستند.

بریکس:

• نسبت بدهی به تولید ناخالص پایین‌تر، فضای بیشتری برای تحرک مالی ایجاد می‌کند.
• موفقیت پروژه‌های زیرساختی (مثل جاده‌های هند یا شهرهای هوشمند چین) کلید بازپرداخت بدهی است.

نتیجه‌گیری: دو رویکرد متفاوت، دو آینده نامعلوم

• جی۷ باید بین «حفظ استانداردهای زندگی» و «کاهش بدهی» توازن ایجاد کند. نوآوری در مالیات‌گیری و خصوصی‌سازی می‌تواند راه‌گشا باشد.
• بریکس با مدیریت هوشمند بدهی‌ها، قادر است تا ۲۰۳۰ به موتور محرک اقتصاد جهانی تبدیل شود، اما وابستگی به رشد پایدار شرط موفقیت است.

پیام کلیدی:
رقابت بین جی۷ و بریکس تنها در میدان تولید ناخالص داخلی نیست، بلکه نحوه مدیریت بدهی‌ها نیز آینده اقتصاد جهان را شکل خواهد داد.

4- مقایسه ذخایر طلا: جی۷ در برابر بریکس – نماد ثبات یا ابزار قدرت؟

جی۷: انبارهای طلای جهان‌های توسعه‌یافته

کشورهای جی۷ با تکیه بر ذخایر عظیم طلا، به عنوان محافظی در برابر نوسانات اقتصادی عمل می‌کنند. جدول زیر حجم ذخایر طلا و نقش آن در استراتژی مالی این کشورها را نشان می‌دهد:

نقش طلا در اقتصاد جی۷:

• ایالات متحده: بزرگترین ذخیره‌دار طلای جهان، ابزاری برای حفظ هژمونی دلار.
• آلمان و فرانسه: استفاده از طلا به عنوان پشتوانه یورو در بحران‌های منطقه یورو.
• کانادا: تنها عضو جی۷ بدون ذخیره طلا! اتکا به دلار کانادا و سیاست‌های پولی منعطف.

بریکس: طلای نوظهورها، سلاحی علیه دلار

کشورهای بریکس با افزایش هدفمند ذخایر طلا، در حال بازنویسی قواعد بازی مالی جهانی هستند:

استراتژی‌های کلیدی بریکس:

• روسیه و چین: تبدیل طلا به «سلاح مالی» برای کاهش وابستگی به دلار.
• هند: استفاده از طلا به عنوان ابزاری برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
• ایران و مصر: طلا به عنوان پناهگاهی امن در شرایط تحریم و تورم.

تحلیل: طلا چگونه جهان را می‌چرخاند؟

جی۷:

• ذخایر طلای عظیم، نماد اعتبار تاریخی و تضمین‌کننده ثبات ارزهای ملی (مثل دلار و یورو).
• کانادا نشان می‌دهد طلا تنها راه نیست؛ اتکا به منابع طبیعی و سیاست‌های مدرن نیز کارساز است.

بریکس:

• افزایش ۴۰۰ درصدی ذخایر روسیه از ۲۰۱۴ تاکنون، پاسخی به تحریم‌های غرب.
• چین به‌طور غیرمستقیم با خرید طلا، یوان را به عنوان رقیب دلار تقویت می‌کند.

نتیجه‌گیری: نبرد طلایی بر سر نظم مالی جهانی

• جی۷ با تکیه بر ذخایر تاریخی طلا، هنوز هم تعیین‌کننده قواعد پولی جهان است.
• بریکس اما با شتابی بی‌سابقه در حال ایجاد یک «سیستم مالی موازی» است:
  • جایگزینی طلا به جای دلار در مبادلات بین‌المللی (مثال: روسیه و ایران).
  • تقویت پیمان‌های پولی دوجانبه با پشتوانه طلا.

پیش‌بینی آینده:
تا ۲۰۳۰، سهم بریکس از ذخایر جهانی طلا ممکن است از ۲۰% فعلی به ۳۵% برسد. این تغییر، نه تنها توازن قدرت اقتصادی، بلکه جغرافیای سیاسی جهان را نیز دگرگون خواهد کرد.

5- مقایسه منابع طبیعی کلیدی: جی۷ در برابر بریکس – ابزار قدرت یا اهرم اقتصادی؟

جی۷: ثروت منابع و هژمونی صنعتی

کشورهای جی۷ با دارا بودن ذخایر متنوع طبیعی، پایه اقتصادی خود را تقویت کرده‌اند. جدول زیر منابع کلیدی و نقش آن‌ها در زنجیره تأمین جهانی را نشان می‌دهد:

نقش منابع در استراتژی جی۷:

• آمریکا و کانادا: خودکفایی انرژی با استخراج نفت شیل و ماسه‌های نفتی.
• آلمان و فرانسه: اتکا به اورانیوم و پتاس برای صنایع شیمیایی و هسته‌ای.
• ژاپن: تمرکز بر خاک‌های نادر برای فناوری‌های پیشرفته مانند ساخت تراشه.

بریکس: ابرقدرت‌های منابعی جهان نو

کشورهای بریکس با غنای بی‌نظیر منابع طبیعی، در حال تغییر معادلات بازارهای جهانی هستند:

استراتژی‌های بریکس در استفاده از منابع:

• چین: انحصار خاک‌های نادر به عنوان سلاح در جنگ تجاری با غرب.
• روسیه: استفاده از گاز به عنوان اهرم فشار سیاسی در بحران‌هایی مانند اوکراین.
• برزیل و اندونزی: تبدیل منابع به کالاهای استراتژیک جهانی (سنگ آهن و روغن پالم).

تحلیل: منابع طبیعی چگونه جهان را تقسیم می‌کنند؟

جی۷:

• منابع طبیعی پایه‌ای برای فناوری‌های پیشرفته (مثل اورانیوم فرانسه برای انرژی هسته‌ای).
• وابستگی به واردات برخی مواد خام (مثل خاک‌های نادر در ژاپن) نقطه ضعف است.

بریکس:

• تبدیل منابع به قدرت ژئوپلیتیک: تحریم‌های غرب علیه روسیه و ایران بی‌اثر نشده است!
• آفریقای جنوبی و اتیوپی با معادن طلا و تانتالوم، در حال تبدیل شدن به بازیگران جدید معدنی.

نتیجه‌گیری: جنگ منابع، بازوی پنهان رقابت جهانی

• جی۷ با وجود تکنولوژی برتر، برای حفظ برتری نیازمند دسترسی به منابع بریکس است (مثال: خاک‌های نادر چین برای صنایع آمریکا).
• بریکس اما با شعار «منابع ما، قدرت ما» در حال شکل‌دهی به نظم اقتصادی جدیدی است:
  • ایجاد اتحادیه‌های منابعی (مثل OPEC+ تحت رهبری روسیه و ایران).
  • کاهش وابستگی به دلار در مبادلات منابع (پیمان‌های پولی دوجانبه).

پیش‌بینی تا ۲۰۳۰:
سهم بریکس از تجارت جهانی منابع طبیعی ممکن است از ۳۵% فعلی به ۵۰% برسد. این تغییر نه تنها اقتصاد، بلکه موازنه قدرت نظامی و دیپلماتیک جهان را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.

6- مقایسه قدرت نظامی: جی۷ در برابر بریکس – ابزار دیپلماسی یا اهرم ژئوپلیتیک؟

جی۷: برتری تکنولوژیک و حضور جهانی

کشورهای جی۷ با بودجه‌های کلان دفاعی و فناوری‌های پیشرفته، ستون‌های امنیت جهانی را شکل می‌دهند. جدول زیر توانمندی‌های نظامی این بلوک را نشان می‌دهد:

استراتژی جی۷:

• آمریکا: ۳۷% از هزینه‌های نظامی جهان را به تنهایی تقبل می‌کند! پایگاه‌های نظامی در ۸۰ کشور.
• فرانسه و بریتانیا: توان هسته‌ای به عنوان بازدارنده استراتژیک.
• ژاپن: افزایش ۷۰ درصدی بودجه دفاعی از ۲۰۲۲؛ پاسخ به تهدیدات کره شمالی و چین.

بریکس: قدرت‌های نظامی نوظهور با اهداف منطقه‌ای

کشورهای بریکس با رشد سریع توان دفاعی، در حال بازتعریف معادلات امنیتی هستند:

استراتژی‌های کلیدی بریکس:

• چین: ساخت ۴ ناو هواپیمابر تا ۲۰۳۰ برای رقابت با آمریکا در اقیانوس آرام.
• روسیه: توسعه ابرسلاح‌های هایپرسونیک مانند «آوانگارد» برای دور زدن دفاع موشکی.
• ایران و هند: تبدیل شدن به قطب‌های موشکی در خاورمیانه و آسیا.

تحلیل: جنگ سرد جدید یا رقابت کنترل‌شده؟

جی۷:

• برتری در فناوری‌های پیشرفته (هوش مصنوعی، سایبری، فضایی) اما با چالش کاهش نیروی انسانی.
• ناتو به عنوان بازوی نظامی جی۷، ۷۰% از هزینه‌های دفاعی جهان را مصرف می‌کند.

بریکس:

• رشد ۳۰۰ درصدی بودجه نظامی چین از ۲۰۱۰، نشانگر تبدیل شدن به «ابرنیروی شرق».
• روسیه با ۶,۲۵۰ کلاهک هسته‌ای، بازدارندگی خود را در برابر ناتو حفظ می‌کند.
• ایران با وجود تحریم‌ها، به یکی از ۱۰ قدرت موشکی جهان تبدیل شده است.

نتیجه‌گیری: نقشه جدید قدرت نظامی جهان

• جی۷ با حفظ برتری تکنولوژیک، به دنبال مهار رشد نظامی چین و روسیه است.
• بریکس اما با شعار «نظم چندقطبی»، در حال ایجاد توازن قوا در مناطق استراتژیک است:
  • خاورمیانه: رقابت ایران و اسرائیل با حمایت روسیه و چین.
  • آسیا-پاسفیک: جنگ سرد دریایی بین چین و ائتلاف آمریکا-ژاپن-هند.
  • آفریقا: رقابت اقتصادی-نظامی بین روسیه/چین و غرب.

پیش‌بینی تا ۲۰۳۰:
سهم بریکس از هزینه‌های نظامی جهان ممکن است از ۳۵% فعلی به ۵۰% برسد. این تغییر نه تنها امنیت، بلکه اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد، چرا که هر ۱% افزایش بودجه دفاعی، ۰.۳% از رشد اقتصادی کشورها می‌کاهد!

نتیجه‌گیری: تغییر نقشه قدرت جهانی؛ جی۷ در مقابل بریکس

7- خلاصه‌ای از رقابتی که جهان را تغییر داد

مقایسه جامع جی۷ و بریکس در شاخص‌های کلیدی جمعیت، اقتصاد، بدهی، ذخایر طلا، منابع طبیعی و قدرت نظامی، تصویری گویا از تحولات ژئوپلیتیک قرن ۲۱ ارائه می‌دهد:

1. جمعیت و رشد اقتصادی:
   • بریکس با ۳.۲ میلیارد نفر (۴۱% جمعیت جهان)، بازار مصرفی بی‌نظیری دارد.
   • جی۷ با تولید ناخالص سرانه ۵۳,۰۰۰ دلاری، هنوز ثروتمندتر است، اما فاصله در حال کاهش است.
2. بدهی بین‌المللی:
   • جی۷ با نسبت بدهی به تولید ناخالص ۱۳۰%، در دام هزینه‌های اجتماعی گرفتار شده است.
   • بریکس با نسبت ۶۵%، از بدهی به عنوان اهرم رشد استفاده می‌کند.
3. ذخایر طلا:
   • جی۷ با ۱۷,۴۵۹ تن طلا (۴۶% ذخایر جهانی)، پشتوانه ارزهای خود را تقویت می‌کند.
   • بریکس با رشد ۴۰۰ درصدی ذخایر طلا از ۲۰۰۰ تاکنون، به دنبال ایجاد نظام مالی جایگزین است.
4. منابع طبیعی:
   • بریکس کنترل ۸۰% ذخایر نادر زمینی (چین) و ۴۰% گاز جهانی (روسیه) را در دست دارد.
   • جی۷ با فناوری پیشرفته، وابستگی خود به این منابع را مدیریت می‌کند.
5. قدرت نظامی:
   • جی۷ با ۱.۱ تریلیون دلار هزینه نظامی، برتری تکنولوژیک خود را حفظ کرده است.
   • بریکس با بودجه ۵۵۸ میلیارد دلاری، به سرعت در حال بستن شکاف‌هاست (پیشرفت موشکی چین و روسیه).

آینده‌ای چندقطبی: سناریوهای پیش‌رو

• تا ۲۰۳۰: پیش‌بینی می‌شود سهم بریکس از اقتصاد جهانی از ۳۲% فعلی به ۴۵% برسد.
• رقابت در فناوری: جنگ تراشه‌ها بین چین و آمریکا، تعیین‌کننده رهبری صنعتی آینده خواهد بود.
• نظام مالی جدید: تلاش بریکس برای جایگزینی دلار با طلا و ارزهای ملی در مبادلات.

چالش‌های پیش‌رو:

• جی۷: پیری جمعیت (۲۸% شهروندان بالای ۶۰ سال تا ۲۰۳۰) تهدیدی برای رشد اقتصادی.
• بریکس: نابرابری درآمدی (ضریب جینی ۴۵ در هند و آفریقای جنوبی) می‌تواند ثبات را تهدید کند.

پیام نهایی: همکاری یا تقابل؟

جهان به سمت «چندمرکزی» شدن در حرکت است:

• جی۷ باید:
  • نوآوری در انرژی‌های پاک و هوش مصنوعی را تسریع کند.
  • با اصلاح نظام بازنشستگی و کاهش بدهی، تاب‌آوری اقتصادی خود را افزایش دهد.
• بریکس باید:
  • هماهنگی بین اعضا را بهبود بخشد (اختلافات هند-چین و ایران-امارات).
  • رشد اقتصادی را به توسعه پایدار و کاهش فقر گره بزند.

فرصت طلایی همکاری:
دو بلوک می‌توانند در حوزه‌هایی مانند:

• مبارزه با تغییرات اقلیمی (سهم ۶۵% از انتشار گازهای گلخانه‌ای)
• امنیت سایبری (پیشگیری از جنگ‌های اینترنتی)
• مدیریت همه‌گیری‌های آینده (تولید مشترک واکسن)

همکاری کنند.

سخن پایانی:
رقابت جی۷ و بریکس تنها یک «بازی مجموع صفر» نیست. این تحولات می‌تواند زمینه‌ساز جهانی عادلانه‌تر شود، به شرطی که رهبران جهان به جای تقابل کور، زبان مشترک «منافع متقابل» را پیدا کنند. آینده به کسانی تعلق دارد که همزمان با رقابت، هنر همزیستی مسالمت‌آمیز را بیاموزند.

سوالات متداول: مقایسه جی۷ و بریکس – تغییر دهنده‌های بازی اقتصاد جهانی