طلا و جواهراتاز عوامل مهم و به کار رفته در قالی بافی و فرش ایرانی طرح و نقش آن می باشد.این نقش ها در طول زمان دستخوش تغییرات بسیاری گردیده است.در نوع طرح های بکار رفته ،نوعمحل جغرافیایی ،آداب و رسوم ،فرهنگ و عوامل زیادی تاثیر دارد.نوع طرج در فرش بافی میتواند آن را به یک اثر هنری نفیس تبدیل کند. فرش همیشه در تمام خانه های مردمان ما وجود داشته است .بنابراین نوع طرح بکاررفته در آن بسیار مهم است . زیرا که چشم به آن دوخته می شود و زیبایی و نگاره های چشم نوازش مسحور کننده میباشد. در زیر به انواع نقش در فرش ایرانی اشاره میکنیم.
مهمترین نقش ها در فرش ایرانی
نقشهای آثار باستانی و ابنیه اسلامی : از هنر های بینظیر ایرانی کاشی کاری می باشد که در مساجد و مکانهایترایخی دیده میشود.از هنرهای نقش و طرح کشیدن ایرانی این است که میتوان جلوه کاشیکاری را در فرشها نیز مشاهده کرد و از آن لذت برد.
نقشهای شاه‌عباسی : نوعی گل در طراحی سنتی و تذهیب وجود دارد که به نام گل شاه عباسی معروف می باشد . در این نوع از نقوش از گل شاه عباسی استفاده می شود و اساس و مبنای آن می باشد.گاهی گل شاه عباسی تنها با دورهای ختایی است و گاهی نیز تلفیقی با اسلیمی می باشد.
نقشهای اسلیمی :از طرح های معروف در نقش فرش ایرانی ،اسلیمی می باشد . اسلیمی نیز در هنر طراحی سنتی کاربرد زیادی دارد. اسلیمی انواع مختلفی چون اسلیمیدهن اژدری ، اسلیمی شکسته، اسلیمی بندی، اسلیمی لچک ترنج، اسلیمی ماری و… را شامل میشود. در طرح فرش بیشتر از اسلیمی دهن اژدری استفاده میگردد.
نقشهای قابی : طراحی و نقش در این مدل فرش اینگونه است که اشکال هندسی و مربع ،لوزی در آن لحاظ می شود. و سپس در درون این اشکال نقش هایی مانند گل،بته،پردنه ،گلدان و… ترسیم میگردد.
نقشهای اقتباسی : نوع دیگری از طرح وجود دارد که اقتباس گرفته شده از کشورهای همسایه ایران می باشد. بیشترین طرح های معروف از این دسته طرح قفقازی و کوبلنی می باشد.طراحان ایرانی در این نقش ها تغیراتی را به وجود آورده اند.
نقشهای افشان : از مشخصات این نوع فرش این می باشد که طرح در آن قرینه نمی باشد.یعنی طرح در کل فرش پخش شده است . بر خلاف انواع دیگر طرح ها ،اجزاءطرح در آن پیوسته نیست و از همدیگر فاصله دارد. از زمان صفویه این نوع طراحی به وجود آمده است و در مناطق مختلف بافته می شود. افشان ترنجی، افشان دسته‌گلی، افشان حیوان‌دار، افشان ختایی و… ازانواع طرح‌های افشان می باشند.
نقشهای بته جقه ای : نوع دیگر طرح قالی وجود دارد که در کشوری چون هندوستان هم استفاده می شود.بته جقه اندازه های مختلفی دارد. هم در اندازه بزرگ و هم در اندزاهای کوچک در طراحی فرش استفاده میشود. از انواع بته جقه می توان به ، بته جقه، بته سرابندی، بته شاخ گوزن، هشت گل، بته قلمکار اصفهان، بته لچک ترنج، بته افشاری، بته سنندج و… اشاره کرد که جزو مشهورین انواع بته جقه می باشند.
نقشهای ایلی و عشایری : این نوع طرح ،طرح ذهنی عشایر می باشد. جزو اصیل ترین نقوش در فرش می باشد . این نقش ها برگرفته از طبیعت و محل زندگی آنان می باشد.این نوع نقش ،نظم خاصی ندارد ولی در عین حال بسیار زیبا و چشم نواز است.
از نقش های مشهور ایلی و عشایری می توان هیبت لو ، قشقایی بته ، افشاری ، خاتونی ، اردبیل ، مزلقان ، خمسه ، ساوه ، تفرش ، هریس ، مهربان ، بختیاری ، کردی ، یلمه ، فردوس ، سالارخانی ، یعقوب خانی ، سنگ چوبی ، علی میرزائی ، جان بیگی ، جوین ، موسی آباد ، بلوچستان ، سنه و دسته گل را ذکر کرد.
نقشهای تلفیقی : از ادغام و ترکیب طرح ها این مدل طرح و نقش ابداع شده است. این طرح ها بسیار زیبا هستند و در فرش های بسیاری از مناطق ایران دیده میشوند . این نوع نقش نیز انواع مختلفی دارند که می توان : : لچک و ترنج تلفیقی ، تلفیقی دسته گلی ، تلفیقی گل فرنگ و تلفیقی هندسی را نام برد.
نقشهای واگیره‌ای : در هنر طراحی سنتی تکرار یک نقش را واگیره یا بند می گویند .واگیره در کل فرش تکرار می شود .از انواع واگیره میتوان بندی اسلیمی ، بندی پیچک ، بندی شکسته ، بندی کتیبه ای ، بندی مستوفی ، بندی ورامین یا میناخانی ، بندی درختی ، بندی شیروشکری یا بازوبندی ، بندی مجلسی ، بندی خوشه انگوری ، بندی خاتم شیرازی و بندی دسته گل را نامبرد.
نقشهای ترکمن : فرش ترکمن از زیر شاخه های ایل و عشایری می باشد .این نقش ها به صورت ذهنی ترسیم می شود. و به کوچ نشین ها اختصاص دارد. از انواع نقش های ترکمنی ترکمنی قاب یمونی ، ترکمنی شانه ای ، ترکمنی چشم آهو ، ترکمنی آخال ، ترکمنی چهارقاب ، ترکمنی خورجینی و ترکمنی قاشقی ، از طرح های فرعی فرش ترکمن می باشد.
نقشهای درختی: پایه طرح در نقش فرش ایرانی شاخه و برگ ها می باشد.در طرح درختی شباهت با طبیعت بیشتر به چشم میخورد .در این نوع طرح درخت و درختچه های برزگ و کوچکی دیده میشود.انواع طرح های درختی : درختی جانوری ، درختی سبزیکار یا آب نما ، درختی ترنج دار ، درختی سروی و درختی گلدانی است.
نقشهای شکارگاهی : در این نوع فرش مانند طرح درخت ،نقش اصلی شکارگاه می باشد. و صحنه آن را ترسیم کرده است . انواع شکارگاه شکارگاه درختی ، شکارگاه ترنج دار ، شکارگاه قابی ، شکارگاه لچک ترنج و شکارگاه سراسری می باشد.
نقشهای گل فرنگ : نقش در این نوع فرش بر اساس گل‌های رنگارنگ چند پر، گلدان‌های فرنگی و گل‌های طبیعی به ویژه گل رز با رنگ‌های بسیار روشن نظیر زرد، آبی و سرخ است.
نقشهای گلدانی : نقش گلدان در این نوع نقش دیده می شود.نوعی وجود دارد که گلدان بزرگی سر تاسر فرش را گرفته است. مدل دیگری نیز وجود دارد که چند گلدان قرینه رد فرش دیده می شوند.انواع این طرح گلدانی ختائی ، گلدانی دوطرفه ، گلدانی محرابی ، گلدانی سراسری ، گلدانی ظل السلطان یا گل و بلبل ، گلدانی حاج خاتمی و گلدانی یک طرفه می باشد.
نقشهای ماهی درهم :طرح ماهی درهم از زیر شاخه های طرح های ایل و عشایری می باشد.این نوع نقش نیز ذهنی می باشد.و در شهر بیرجند بیشتر بافته می شود. از انواع آن می توان به ماهی هرات ، ماهی فراهان و زنبوری ، ماهی سنه یا کردستان ، ریزه ماهی و ماهی درهم بندی اشاره کرد.
نقشهای محرابی :این نوع نقش از محراب مساجد برگرفته شده است و تزیینات دیگری مانند گل و برگ و سر ستون و.. نیز در نقش آن اضافه شده است. از انواع طرح محرابی می توان به محرابی درختی ، محرابی گلدانی ستونی ، محرابی قندیلی ، محرابی گلدانی و محرابی دورنما اشاره کرد.
نقشهای هندسی : در این نوع نقش از خطوط زاویه دار استفاده شده است و نقش به صورت هندسی می باشد. از انواع مهم در این نوع نقش می توان به : هندسی بندی قابی ، هندسی ترنج دار ، هندسی محرمات ، هندسی لچک ترنج یا شاخه شکسته ، هندسی کف ساده ، هندسی خطائی ، هندسی ستاره یا موزاییک ، هندسی خاتم شیرازی و هندسی جوشقانی اشاره کرد.
گروه تجاری گلدن مارت تامین کننده انواع محصولات ایرانی و خارجی همواره در خدمت مشتریان عزیز می باشد.