همه چیز درباره کلاهبرداری طرح پانزی

اصطلاح “طرح پانزی” مترادف با کلاهبرداری در سرمایه گذاری شده است، با این حال منشأ آن به بیش از یک قرن به مردی می رسد که نامش نماد فریب مالی است. این مقاله تاریخچه طرح‌های پانزی، از کلاهبرداری اصلی چارلز پانزی تا برخی از بدنام‌ترین نمونه‌هایی را که پس از آن دنبال شده است، را برای شما شرح میدهد.

چارلز پانزی

چارلز پانزی، نامی که به یکی از بزرگترین کلاهبرداران تاریخ مالی آمریکا اطلاق می‌شود، معروف است. او در دهه ۱۹۲۰ در بوستون فعالیت خود را آغاز کرد و با ساخت یک سیستم پول‌سازی نامناسب و غیرقانونی، به دورانی از فراز و نشیب های مالی رهنمون شد.

با ایده اصلی خود، پانزی قصد داشت با خرید و فروش تمبرهای بین‌المللی، سود بالایی کسب کند. او به افراد قول می‌داد که در سریع‌ترین زمان ممکن، سود خیره کننده‌ای را به آنها بازگرداند. اما واقعیت این بود که پول ورودی جدیدان، به پرداخت سود به سرمایه‌گذاران قبلی می‌پرداخت شد.

در ابتدا، سیستم پانزی با موفقیت عمل می‌کرد و بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال سود سریع به او ملحق می‌شدند. اما در نهایت، این سیستم نگهداری ناپذیر شد و پانزی نمی‌توانست سود مورد انتظار را به سرمایه‌گذاران خود برگرداند. در سال ۱۹۲۰، او بازداشت شد و به اتهام کلاهبرداری و تقلب به زندان افتاد.

نحوه عملکرد کلاهبرداری طرح  پانزی

در این نوع کلاهبرداری، کلاهبردار ابتدا با تبلیغات جذاب و وعده‌های سود بالا، سرمایه‌گذاران جدید را جذب می‌کند. او به آنها می‌گوید که با سرمایه‌گذاری در یک فرصت سرمایه‌گذاری استثنایی، سود بالا و سریعی را خواهند کسب کرد. به طور معمول، این سودها به صورت روزانه یا ماهیانه به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.

به محض ورود سرمایه جدید، کلاهبردار از پول سرمایه‌گذاران قبلی استفاده می‌کند و آنها را تشویق می‌کند که سرمایه خود را در این فرصت سرمایه‌گذاری قرار دهند. این پرداخت‌ها سود سرمایه‌گذاران قبلی را بدون اینکه واقعیتی در پشت آن وجود داشته باشد، تضمین می‌کند و باعث اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران جدید می‌شود.

با افزایش تعداد سرمایه‌گذاران جدید، کلاهبردار به نظر می‌رسد که یک سیستم پایدار سرمایه‌گذاری دارد و مشتریان خود را متقاعد می‌کند که سرمایه خود را افزایش دهند و از دیگران نیز به این سرمایه‌گذاری استثنایی پیوند بزنند. اما در واقعیت، پول سرمایه‌گذاران جدید به پرداخت سود سرمایه‌گذاران قبلی مصرف می‌شود و هیچ سرمایه‌ای در صندوق سرمایه‌گذاری نگهداری نمی‌شود.

این روند ادامه می‌یابد تا زمانی که تعداد سرمایه‌گذاران جدید کم شود و کلاهبردار نتواند پول کافی را برای پرداخت سود به سرمایه‌گذاران قبلی پرداخت کند.

بزرگترین کلاهبرداری های پانزی قابل توجه در طول تاریخ

از زمان چارلز پانزی، طرح های پانزی متعددی در سراسر جهان وجود داشته است. در اینجا چند نمونه قابل توجه آورده شده است:

۱. کلاهبرداری مادوف

در دهه ۱۹۲۰، تئودور مادوف یک کلاهبردار بود که در شهر نیویورک فعالیت خود را آغاز کرد. او به سرمایه گذاران قول می داد که با سرمایه گذاری در صندوق خیریه خود، سود بالایی را به آنها بازگرداند. اما در واقعیت، مادوف سرمایه گذاران جدید را با پول سرمایه گذاران قبلی پرداخت می کرد. در سال ۱۹۲۴، او دستگیر شد و به اتهامات مالی محکوم شد.

۲. کلاهبرداری مدینا

مارکوس شوالتر یک کلاهبردار آلمانی است که در دهه ۱۹۹۰ فعالیت خود را آغاز کرد. او با تشکیل یک شرکت سرمایه گذاری مالی، سرمایه گذاران را به خریداری اوراق بهادار جعلی و سرمایه گذاری در پروژه های مالی توهین می کرد. شوالتر از سرمایه گذاران جدید پول دریافت می کرد و با این پول، سود به سرمایه گذاران قبلی پرداخت می کرد. او در سال ۲۰۰۵ دستگیر شد و به اتهامات مالی محکوم شد.

3. کلاهبرداری برنی میدوف

برنی میدوف یکی از بزرگترین کلاهبرداران پانزی در تاریخ است. او در دهه ۲۰۰۰ فعالیت خود را آغاز کرد و به سرمایه گذاران خود وعده می داد که با سرمایه گذاری در بازار سهام، سود بالایی کسب خواهند کرد. اما در واقعیت، میدوف سرمایه گذاران جدید را با پول سرمایه گذاران قبلی پرداخت می کرد. این کلاهبرداری به مدت ۲۰ سال ادامه یافت و در سال ۲۰۰۸ به طور رسمی فاش شد. میدوف دستگیر شد و به اتهامات مالی و تقلب محکوم شد.

4. کلاهبرداری مادوفسکی

یوری مادوفسکی یک کلاهبردار روسی بود که در دهه ۱۹۹۰ فعالیت خود را آغاز کرد. او با تشکیل یک شرکت سرمایه گذاری، سرمایه گذاران را به سرمایه گذاری در بازارهای مالی متنوع توهین می کرد. مادوفسکی با وعده های سود بالا، سرمایه گذاران جدید را جذب می کرد و سود به سرمایه گذاران قبلی پرداخت می کرد. او در سال ۲۰۱۰ دستگیر شد و به اتهامات تقلب و کلاهبرداری محکوم شد.

5.آلن استنفورد

آلن استنفورد، رئیس گروه مالی استانفورد، در سال 2012 به دلیل اجرای یک طرح پانزی که دو دهه طول کشید و بیش از 7 میلیارد دلار را شامل می شد، محکوم شد. استنفورد از طریق بانک خود در آنتیگوا وعده بازده بالایی در گواهی سپرده (CD) داده است. تحقیقات SEC نشان داد که سی دی های استنفورد بخشی از طرحی برای تامین مالی سبک زندگی مجلل استنفورد بود.

6.بیت کانکت  BitConnect

در یک پیچ و تاب مدرن و شامل ارزهای دیجیتال، بیت کانکت به عنوان یک پلتفرم وام دهی و مبادله ای معرفی شد که از طریق ربات تجاری خود تا 40 درصد بازده ماهانه را وعده می داد. در سال 2018 به عنوان یک طرح پانزی در معرض دید قرار گرفت که منجر به کاهش شدید ارزش توکن آن و ضررهای قابل توجهی برای سرمایه گذاران شد.

بزرگترین کلاهبرداری های پانزی در ایران

در تاریخ ایران، کلاهبرداری‌های پونزی متعددی رخ داده است که برخی از آنها به شرح زیر هستند:

شرکت آذین خودرو

 این شرکت با وعده سودهای کلان و پیش‌فروش خودرو، اقدام به جذب سرمایه از مردم کرد. در نهایت، این شرکت با کلاهبرداری حدود 3 هزار میلیارد تومان از مردم، به یکی از بزرگترین کلاهبرداری‌های تاریخ ایران تبدیل شد.

کوروش کمپانی

 کوروش کمپانی نیز با وعده سودهای نجومی و ارائه طرح‌های سرمایه‌گذاری جذاب، اقدام به کلاهبرداری از مردم کرد. کوروش کمپانی در نهایت با انحلال و فرار مدیران آن، حدود 500 میلیارد تومان از مردم کلاهبرداری کرد.

سکه ثامن

 این شرکت با ادعای سرمایه‌گذاری در معادن طلا و ارائه سکه‌های ثامن، اقدام به جذب سرمایه از مردم کرد. در نهایت، مشخص شد که این شرکت هیچ فعالیتی در زمینه معادن طلا نداشته و سکه‌های ثامن هیچ ارزشی ندارند.

شرکت‌های پیش‌فروش خودرو

 در سال‌های اخیر، شاهد افزایش تعداد شرکت‌های پیش‌فروش خودرو بوده‌ایم که با وعده سودهای بالا و تحویل خودرو در کوتاه‌مدت، اقدام به جذب سرمایه از مردم می‌کنند. بسیاری از این شرکت‌ها در نهایت به تعهدات خود عمل نکرده و سرمایه مردم را به تاراج برده‌اند.

طرح‌های پانزی در حوزه ارزهای دیجیتال

 با ظهور ارزهای دیجیتال، شاهد ظهور طرح‌های پانزی متعددی در این حوزه نیز بوده‌ایم. این طرح‌ها با وعده سودهای نجومی و بدون ارائه هیچ فعالیت واقعی، اقدام به جذب سرمایه از مردم می‌کنند.

موضوع مشترک و عواقب آن

موضوع مشترک در بین این طرح ها، بهره برداری از اعتماد است. کلاهبرداران  طرح پانزی اغلب از شهرت و جذابیت خود برای ایجاد هاله ای از مشروعیت استفاده می کنند. آنها از روابط شخصی و تمایل افراد به اعتماد به توصیه های دوستان و خانواده سوء استفاده می کنند.

پیامدهای فروپاشی یک طرح پانزی معمولاً ویرانگر است. سرمایه گذاران وجوه خود را از دست می دهند و از آنجایی که این طرح ها اغلب توسط دارایی های مشهود پشتیبانی نمی شوند، بازیابی سرمایه گذاری های از دست رفته حداقل است. اثرات موجی می‌تواند بر بازارهای مالی تأثیر بگذارد، اعتماد عمومی را تضعیف کند و به نظارت نظارتی سخت‌تر منجر شود.

ویژگی های مشترک  طرح های پانزی

طرح‌های پانزی معمولاً دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که می‌توانند به عنوان پرچم قرمز برای سرمایه‌گذاران بالقوه عمل کنند:

وعده‌های بازده بالا با ریسک کم یا بدون ریسک: سرمایه‌گذاری‌های قانونی معمولاً دارای یک معاوضه ریسک و بازده هستند. مراقب هر کسی باشید که بازدهی بالا تضمین شده با حداقل یا بدون ریسک ارائه می دهد.

بازده بیش از حد ثابت: سرمایه‌گذاری‌ها در طول زمان به نوسان می‌پردازند، به‌ویژه آنهایی که بازدهی بالاتری ارائه می‌دهند. سوء ظن باید زمانی ایجاد شود که بازده به طور مداوم مثبت باشد، صرف نظر از شرایط بازار.

سرمایه گذاری های ثبت نشده: بسیاری از طرح های پانزی خارج از حوزه اختیارات آژانس های نظارتی عمل می کنند و سرمایه گذاری هایی که ارائه می دهند اغلب ثبت نشده است.

رازداری و پیچیدگی: کلاهبرداران ممکن است سرمایه گذاران را از پرسیدن سؤالات زیاد منصرف کنند یا جزئیات را با توضیحات پیچیده و پر از اصطلاحات مبهم کنند.

مشکلات مربوط به کارهای کاغذی: سرمایه گذاران ممکن است اظهارات حساب نادرست یا متناقض را دریافت کنند، که اغلب در نتیجه تلاش طراحان برای پنهان کردن فعالیت های متقلبانه است.

مشکل در دریافت پرداخت‌ها: وقتی سرمایه‌گذاران در دریافت پرداخت‌ها یا نقدینگی سرمایه‌گذاری‌های خود با چالش‌هایی مواجه می‌شوند، ممکن است نشانه‌ای از این باشد که این طرح در خطر فروپاشی است.

محافظت از خود در برابر طرح های پانزی

برای محافظت از خود در برابر قربانی شدن در یک طرح پانزی، ضروری است قبل از سرمایه گذاری، دقت لازم را انجام دهید. این شامل:

تأیید اعتبار: بررسی کنید که آیا مشاور سرمایه گذاری در نهادهای نظارتی مالی مانند کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) یا سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) ثبت شده است یا خیر.

درک سرمایه گذاری: اطمینان حاصل کنید که استراتژی سرمایه گذاری شفاف است و درک می کنید که چگونه بازده ایجاد می شود.

به دنبال مشاوره مستقل: قبل از سرمایه گذاری قابل توجه با یک مشاور مالی یا وکیل مستقل مشورت کنید.

شکاک بودن: به هر فرصت سرمایه گذاری که برای درست بودن خیلی خوب به نظر می رسد با دوز سالمی از شک و تردید نزدیک شوید.

نتیجه

طرح‌های پانزی نوعی کلاهبرداری مالی به قدمت خود صنعت هستند، اما همچنان قربانیان جدیدی پیدا می‌کنند. آموزش و آگاهی در مبارزه با این طرح ها حیاتی است. سرمایه گذاران با شناسایی پرچم های قرمز و انجام دقت لازم، می توانند خود را در برابر جذابیت فریبکارانه بازدهی غیرممکن بالا محافظت کنند و از پولی که به سختی به دست آورده اند از دنیای خائنانه کلاهبرداری مالی محافظت کنند.